Moay ơ là gì? Vai trò, dấu hiệu hư hỏng và mẹo bảo dưỡng

Moay ơ là một trong những bộ phận đóng vai trò then chốt trong quá trình vận hành của xe ô tô, nhưng lại thường bị người dùng bỏ qua khi kiểm tra hay bảo dưỡng xe định kỳ. Thực tế, những trục trặc liên quan đến moay ơ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến độ an toàn và khả năng vận hành của phương tiện. Trong bài viết này, Ô tô Ngọc Dũng sẽ cùng bạn tìm hiểu sâu hơn moay ơ là gì, vai trò, dấu hiệu hư hỏng và lưu ý khi bảo dưỡng nhằm giúp xe luôn hoạt động ổn định và bền bỉ.

Có thể bạn quan tâm:

• Cabin xe tải là gì? Cấu tạo và các loại cabin xe phổ biến
• Xe cẩu tự hành là gì? Phân biệt với cẩu chuyên dụng

Tìm hiểu moay ơ ô tô tải

Moay ơ là gì?

Moay ơ ô tô (tiếng Anh gọi là wheel hub) là bộ phận trung gian giữa trục truyền động và bánh xe. Nó có nhiệm vụ tiếp nhận lực từ bán trục (trục láp) và truyền trực tiếp đến bánh xe để tạo chuyển động.

Cấu tạo may ơ xe tải

Cấu tạo của moay ơ ô tô tải tuy không phức tạp nhưng lại gồm nhiều chi tiết nhỏ, mỗi thành phần đều đảm nhận một chức năng quan trọng trong quá trình vận hành của xe. Cụ thể:

• Vòng bi moay ơ: Giúp đỡ trục láp cho phép bánh xe quay mượt mà, đồng thời giảm ma sát và chịu lực tác động từ cả phương ngang lẫn phương thẳng đứng.
• Vỏ moay ơ: Là phần kết nối trực tiếp với bánh xe, truyền lực từ trục láp đến bánh xe và chịu toàn bộ tải trọng của xe khi di chuyển.
• Bulong: Dùng để cố định bánh xe vào moay ơ, đảm bảo sự chắc chắn và an toàn trong quá trình vận hành.
• Phớt chắn dầu: Ngăn không cho bụi bẩn, nước và dầu lọt vào bên trong ổ bi giúp kéo dài tuổi thọ của moay ơ.
• Cảm biến ABS (nếu có): Tích hợp trên một số moay ơ hiện đại, hỗ trợ hệ thống chống bó cứng phanh bằng cách ghi nhận tốc độ quay của bánh xe, đảm bảo kiểm soát lực phanh hiệu quả.

Vai trò của moay ơ bánh xe

Moay ơ xe tải là một thành phần không thể thiếu, giữ vai trò trung tâm trong việc chuyển đổi và truyền tải sức mạnh từ động cơ đến các bánh xe cho phép phương tiện di chuyển. Dưới đây là những chức năng chính của bộ phận này:

• Truyền tải lực kéo: Lực kéo được sinh ra từ động cơ sẽ được dẫn qua trục đầu vào, đi qua hệ thống bánh răng phức tạp bên trong moay ơ rồi đến trục đầu ra và cuối cùng là đến các bánh xe, tạo ra chuyển động.
• Điều chỉnh tỷ số truyền động: Moay ơ xe tải có khả năng thay đổi tỷ số truyền động giữa trục đầu vào và trục đầu ra thông qua cơ cấu bánh răng linh hoạt cho phép xe tải vận hành hiệu quả ở nhiều dải tốc độ khác nhau, tối ưu hóa sức kéo hoặc tốc độ tùy thuộc vào điều kiện đường sá và khối lượng hàng hóa chuyên chở.
• Hấp thụ rung động và va đập: Thiết kế của moay ơ bao gồm các bộ phận được tính toán kỹ lưỡng để giảm thiểu rung động và hấp thụ các xung lực từ động cơ. 
• Hạn chế trượt bánh: Nhiều moay ơ xe tải được trang bị thêm khóa vi sai (differential lock). Tính năng này giúp ngăn ngừa tình trạng trượt bánh khi một trong các bánh xe mất đi độ bám trên bề mặt địa hình khó khăn. Nhờ đó, xe tải có thể duy trì lực kéo và vượt qua những cung đường hiểm trở một cách hiệu quả.

>>Xem thêm: Rotuyn lái là gì? Dấu hiệu Rotuyn lái hỏng và cách kiểm tra

Phân loại moay ơ

Dấu hiệu hỏng bi moay ơ

Tiếng ồn lạ từ khu vực bánh xe

Nếu bạn nghe thấy tiếng kêu rít, tiếng lộc cộc hay tiếng gầm gừ khi xe đang di chuyển, đó có thể là do vòng bi (bạc đạn) trong moay ơ bị khô dầu, mòn hoặc vỡ. Tiếng ồn thường tăng lên khi xe tăng tốc hoặc khi vào cua. Nếu không khắc phục kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến hỏng hóc nghiêm trọng hơn ở trục bánh xe, thậm chí gây kẹt bánh.

Rung lắc khó chịu khi xe vận hành

Khi moay ơ gặp vấn đề, bạn có thể cảm thấy rung lắc bất thường truyền đến vô lăng hoặc toàn bộ thân xe. Điều này xảy ra khi bi moay ơ bị lỏng lẻo hoặc hư hỏng khiến bánh xe không còn quay đều trên quỹ đạo của nó. Cảm giác rung lắc có thể rõ rệt hơn ở tốc độ cao hoặc khi phanh.

Lốp xe mòn không đều

Moay ơ hư hỏng có thể làm cho bánh xe bị lệch khỏi trục quay chuẩn dẫn đến việc lốp xe tiếp xúc không đều với mặt đường. Hậu quả là lốp xe mòn không đồng đều thường thấy rõ ở một phía của lốp hoặc có những điểm mòn bất thường. Đây là một dấu hiệu nghiêm trọng cần kiểm tra ngay lập tức vì nó không chỉ ảnh hưởng đến tuổi thọ của lốp mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn khi vận hành.

Mùi khét và dấu vết dầu mỡ tích tụ

Một dấu hiệu đáng báo động khác là mùi khét khó chịu phát ra từ bánh xe kèm theo sự tích tụ bất thường của dầu mỡ xung quanh moay ơ và các chi tiết kim loại lân cận. Mùi khét thường là kết quả của nhiệt độ tăng cao do ma sát bất thường bên trong moay ơ, còn dầu mỡ rò rỉ cho thấy phớt chắn dầu đã bị hỏng. 

Nguyên nhân moay ơ bị hỏng

Vận hành xe không đúng cách

Chạy xe quá tốc độ, phanh gấp, chuyển số không mượt mà hoặc chở quá tải đều tạo áp lực lớn, gây ra những cú sốc cơ học và đẩy nhanh quá trình hao mòn, biến dạng của moay ơ. Thêm vào đó, việc thường xuyên di chuyển trên địa hình xấu cũng khiến moay ơ chịu lực tác động mạnh và làm lỏng lẻo các chi tiết.

>>Xem thêm: Đề ba là gì? Cách đề pa lên dốc cho xe tải, xe máy và ô tô

Thiếu sót trong bảo dưỡng định kỳ

Bảo dưỡng không đúng cách là con đường ngắn nhất dẫn đến hư hỏng moay ơ với nhiều nguyên nhân như sau:

• Không thay dầu bôi trơn đúng hạn hoặc dùng dầu kém chất lượng làm tăng ma sát, sinh nhiệt và mài mòn vòng bi, bánh răng.
• Không kiểm tra và thay thế phớt chắn dầu khiến dầu bôi trơn rò rỉ, bụi bẩn và nước xâm nhập gây ăn mòn.
• Thiếu kiểm tra định kỳ độ rơ, độ chặt có thể dẫn đến rung lắc và mài mòn không đều.

Hao mòn tự nhiên và môi trường khắc nghiệt

Dù được bảo dưỡng tốt nhưng moay ơ vẫn chịu quá trình lão hóa. Tuổi thọ vật liệu sẽ dần kết thúc do ma sát và áp lực liên tục. Môi trường hoạt động ẩm ướt, nhiều bụi bẩn hoặc nhiệt độ khắc nghiệt cũng đẩy nhanh quá trình ăn mòn và giảm tuổi thọ của bộ phận này.

Lỗi từ nhà sản xuất

Trong một số trường hợp hiếm gặp, moay ơ có thể bị lỗi ngay từ khâu sản xuất hoặc lắp ráp. Đó có thể là do vật liệu kém chất lượng, gia công không chính xác hoặc lắp ráp sai kỹ thuật dẫn đến hư hỏng sớm hơn dự kiến.

Bảo dưỡng và thay thế moay ơ xe tải

Moay ơ là bộ phận chịu tải lớn và hoạt động liên tục trên xe tải, do đó việc chăm sóc đúng kỹ thuật sẽ giúp kéo dài tuổi thọ và đảm bảo an toàn vận hành. Dưới đây là quy trình bảo dưỡng và thay thế moay ơ hiệu quả, tránh hư hỏng không đáng có:

Bảo dưỡng định kỳ

• Vệ sinh moay ơ và khu vực lắp ráp thường xuyên để loại bỏ bụi bẩn, đất đá hoặc dầu mỡ bám vào.
• Bổ sung và kiểm tra mỡ bôi trơn định kỳ, dùng đúng loại mỡ chuyên dụng cho vòng bi moay ơ.
• Kiểm tra khe hở vòng bi bằng tay hoặc đồng hồ so để phát hiện sớm tình trạng rơ, mòn bất thường.
• Quan sát âm thanh khi xe chạy: nếu nghe tiếng rít, rào rào ở bánh xe thì có thể moay ơ đang gặp vấn đề.

Thay thế khi có dấu hiệu hỏng

• Thay mới vòng bi hoặc toàn bộ cụm moay ơ nếu phát hiện hiện tượng nóng bất thường, có tiếng động lạ hoặc bánh xe bị lắc.

• Lắp đúng kỹ thuật, siết bulong đúng lực theo khuyến nghị để tránh biến dạng moay ơ hoặc hư vòng bi.

• Kiểm tra cảm biến ABS (nếu có) sau khi thay để đảm bảo hệ thống điện tử hoạt động bình thường.

Sử dụng đúng cách

• Không vận hành xe quá tải so với tải trọng thiết kế, tránh gây áp lực lớn lên moay ơ.
• Tránh phanh gấp, vào cua gắt liên tục vì dễ làm tăng nhiệt và mòn nhanh vòng bi.
• Lái xe đều ga, chuyển số hợp lý, hạn chế tình trạng rung lắc đột ngột truyền vào hệ dẫn động và moay ơ.

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn moay ơ là gì. Ô tô Ngọc Dũng mong bạn sẽ nắm vững kiến thức về cấu tạo, chức năng và cách bảo dưỡng moay ơ để duy trì hiệu suất hoạt động của xe đồng thời đảm bảo an toàn trên mọi hành trình. Đừng quên luôn kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ để moay ơ luôn trong tình trạng tốt nhất, giúp chiếc xe của bạn lăn bánh êm ái và bền bỉ!