Xe cẩu tự hành là gì? Phân biệt với cẩu chuyên dụng

Xe cẩu tự hành là một trong những phương tiện chuyên dụng quan trọng trong lĩnh vực xây dựng và vận chuyển hàng hóa. Trong bài viết này, Ô tô Ngọc Dũng sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về xe cẩu tự hành là gì, cấu tạo, phân loại, ưu điểm,… cùng một số câu hỏi thường gặp mà nhiều người quan tâm về loại phương tiện này.

Xe cẩu tự hành là gì?

Xe cẩu tự hành là một phương tiện vận tải đa năng được kết hợp giữa khả năng di chuyển độc lập của xe tải và sức nâng mạnh mẽ của cần cẩu. Điểm đặc biệt của nó nằm ở hệ thống cẩu được tích hợp trực tiếp trên khung gầm xe, cho phép tự thực hiện các thao tác nâng hạ và bốc xếp hàng hóa mà không cần sự hỗ trợ từ bên ngoài.

Phân biệt xe cẩu tự hành và xe cẩu chuyên dụng

Đặc điểm	Xe cẩu tự hành	Xe cẩu chuyên dụng
Chức năng chính	Nâng hạ và vận chuyển hàng hóa, máy móc. Linh hoạt di chuyển trên đường.	Chuyên nâng hạ hàng hóa, máy móc có trọng tải lớn và làm việc ở độ cao.
Khả năng di chuyển	Linh hoạt di chuyển độc lập trên đường mà không cần phương tiện hỗ trợ.	Không thể di chuyển quãng đường dài độc lập, cần xe foóc để vận chuyển.
Trọng tải nâng	Thường từ 2,5 đến 15 tấn.	Có thể nâng hàng hóa lên đến vài trăm tấn.
Chiều cao nâng	Hạn chế hơn so với cẩu chuyên dụng.	Có khả năng làm việc ở độ cao lớn.
Tính linh hoạt	Rất linh hoạt, dễ dàng di chuyển đến nhiều địa điểm thi công.	Kém linh hoạt trong di chuyển xa, phù hợp với công trình cố định.
Ứng dụng	Các công trình xây lắp, vận chuyển và nâng hạ hàng hóa đa dạng (cây xanh, máy phát điện, máy công trình,…).	Các công trình nâng hạ trọng tải lớn, đòi hỏi chiều cao nâng đáng kể (xây dựng cầu đường, nhà cao tầng, lắp đặt thiết bị công nghiệp nặng,…).

Cấu tạo xe cẩu tự hành

Xe cẩu tự hành kết hợp khung gầm xe tải để di chuyển và hệ thống cần cẩu thủy lực mạnh mẽ để nâng hạ. Các bộ phận chính bao gồm:

Cabin điều khiển: Nơi người vận hành thao tác các chức năng của xe và cần cẩu.
Cần cẩu: Bộ phận có khả năng vươn dài, nâng và hạ tải trọng.
Hệ thống đối trọng: Đảm bảo cân bằng cho xe khi nâng vật nặng.
Hệ thống thủy lực: Cung cấp lực để vận hành cần cẩu và các cơ cấu nâng hạ.
Khung xe: Nền tảng chịu lực của toàn bộ xe.
Hệ thống di chuyển: Bánh xe (cho địa hình bằng phẳng) hoặc bánh xích (cho địa hình phức tạp).

>>Xem thêm: Chassis là gì? Cấu tạo và vai trò của sắt xi xe tải

Phân loại xe cẩu tự hành

Hiện tại xe cẩu tự hành có 2 loại phổ biến như sau:

Xe cẩu tự hành cần ống lồng

Điểm nổi bật: Thiết kế cần trục gồm nhiều đoạn ống hình hộp lồng vào nhau một cách trượt động, tương tự như ăng-ten. Sự co duỗi của các đoạn cần được điều khiển bởi hệ thống xi lanh thủy lực cho phép thay đổi chiều dài cần một cách linh hoạt và đạt tới độ cao, tầm với đáng kể.
Ưu điểm:

- Khả năng vươn xa và nâng cao ấn tượng.
- Thiết kế khi di chuyển khá nhỏ gọn.
- Đảm nhiệm đồng thời cả chức năng vận chuyển và bốc dỡ.
- Tính đa dụng cao, phù hợp với nhiều ứng dụng như xây dựng dân dụng, công nghiệp và lắp đặt các cấu kiện.

Hạn chế:

- Khi cần vươn quá xa khả năng chịu tải có thể suy giảm.
- Yêu cầu bảo trì định kỳ hệ thống thủy lực.

Thương hiệu tiêu biểu: Unic, Soosan, Kanglim.

Xe cẩu tự hành cần gấp khúc

Điểm nổi bật: Cần cẩu có các khớp bản lề cho phép cần gập lại một cách gọn gàng sau cabin khi xe di chuyển. Trong quá trình làm việc, cần sẽ được mở ra và điều khiển thông qua hệ thống thủy lực tại các khớp nối.
Ưu điểm:

- Tính cơ động cao, lý tưởng cho việc di chuyển liên tục giữa các địa điểm làm việc.
- Sức nâng thường mạnh mẽ hơn so với cần ống lồng ở cự ly gần giúp nâng hạ các vật nặng trung bình dễ dàng.
- Phù hợp cho bốc dỡ hàng hóa, lắp đặt biển quảng cáo, cây xanh và các công việc nâng hạ tải trọng nhẹ đến trung bình.

Hạn chế:

- Tầm với và chiều cao nâng thường không bằng cần ống lồng.
- Khả năng thao tác trong không gian chật hẹp có thể bị giới hạn do cấu trúc cần.

Ưu điểm của xe cẩu tự hành là gì?

Cẩu tự hành có nhiều ưu điểm nổi bật:

Khả năng di chuyển linh hoạt: Ưu thế lớn nhất là khả năng tự di chuyển nhanh chóng và dễ dàng giữa nhiều địa điểm và loại địa hình khác nhau, điều mà cẩu chuyên dụng thường không thể thực hiện được.
Thiết kế cần cẩu linh hoạt: Cấu trúc cần trục cho phép việc di chuyển trở nên đơn giản hơn trong quá trình nâng hạ, đồng thời giảm thiểu chi phí và công sức lắp dựng.
Phạm vi ứng dụng hiệu quả: Thường được ưu tiên sử dụng trong xây dựng các công trình công nghiệp một tầng và các công trình dân dụng có tầng thấp.
Đa dạng về tải trọng: Có nhiều loại tải trọng khác nhau để lựa chọn, phổ biến như 3 tấn, 5 tấn, 10 tấn, 15 tấn và 25 tấn, đáp ứng nhiều nhu cầu công việc khác nhau.

Ứng dụng của xe cẩu tự hành

Với nhiều ưu điểm nổi bật, xe cẩu tự hành được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực đời sống nhằm nâng cao hiệu quả làm việc và tiết kiệm sức lao động cho con người. Tiêu biểu có thể kể đến:

Xây dựng công trình: Nâng và di chuyển vật liệu xây dựng; lắp dựng các cấu kiện tiền chế, dầm, cột; hỗ trợ thi công các công trình cao tầng, cầu đường, nhà xưởng,…
Vận tải và logistics: Bốc xếp hàng hóa nặng, cồng kềnh tại kho bãi, bến cảng, ga tàu; vận chuyển và di dời container, máy móc công nghiệp; hỗ trợ lắp đặt và tháo dỡ các biển quảng cáo lớn.
Nông nghiệp và lâm nghiệp: Nâng hạ và vận chuyển cây trồng, cây giống; hỗ trợ thu hoạch nông sản; di chuyển và lắp đặt các thiết bị phục vụ nông nghiệp (máy cày, máy gặt,…); bốc xếp gỗ và các sản phẩm lâm nghiệp.
Công nghiệp sản xuất: Nâng hạ và di chuyển máy móc, thiết bị trong quá trình lắp đặt, bảo trì và sửa chữa tại nhà máy; hỗ trợ di chuyển các sản phẩm có trọng lượng lớn trong dây chuyền sản xuất;…
Cứu hộ khẩn cấp: Di chuyển và nâng hạ các phương tiện bị nạn; hỗ trợ công tác cứu hộ trong các tình huống sập đổ công trình; di dời chướng ngại vật trên đường.
Lắp đặt và bảo trì hạ tầng: Lắp đặt và bảo trì các cột điện, trạm biến áp; hỗ trợ thi công và bảo dưỡng hệ thống chiếu sáng công cộng; nâng hạ và lắp đặt các đường ống dẫn nước, dẫn khí.
Môi trường đô thị: Trồng và di chuyển cây xanh đô thị; lắp đặt và bảo trì các công trình công cộng (tượng đài, cổng chào,…).

>>Xem thêm: Thước lái là gì? Dấu hiệu hỏng và cách khắc phục

Lưu ý khi sử dụng xe cẩu tự hành

Để vận hành xe cẩu tự hành an toàn và hiệu quả, người sử dụng cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

Kiểm tra tổng thể trước khi vận hành, đảm bảo phanh, đèn, còi, hệ thống thủy lực và các bộ phận cơ khí đều hoạt động bình thường.
Bề mặt cần bằng phẳng, cứng chắc, không bị nghiêng hay lún.
Tuyệt đối không nâng quá tải trọng cho phép của xe và thiết bị đi kèm.
Không vận hành trong điều kiện mưa lớn, gió mạnh hoặc sấm sét.
Móc cẩu, cáp cẩu phải đúng chủng loại và tương ứng với khối lượng hàng hóa.
Bố trí rào chắn, biển cảnh báo và người cảnh giới để đảm bảo khu vực làm việc an toàn.
Yêu cầu người vận hành có chuyên môn, có chứng chỉ điều khiển xe cẩu tự hành và được đào tạo bài bản.
Thực hiện bảo trì xe thường xuyên để đảm bảo hiệu suất và phòng ngừa hỏng hóc.

Câu hỏi thường gặp

Để vận hành xe cẩu tự hành cần loại giấy phép lái xe nào?

Để điều khiển xe cẩu tự hành đòi hỏi người lái phải có giấy phép lái xe chuyên biệt, cụ thể là bằng lái xe hạng C hoặc hạng E, tùy thuộc vào tổng trọng tải và thiết kế của xe theo quy định của pháp luật.

Chi phí cho việc bảo dưỡng định kỳ của xe cẩu tự hành là bao nhiêu?

Mức chi phí bảo dưỡng hàng năm cho xe cẩu tự hành có thể biến động, thường nằm trong khoảng từ 5 triệu đồng – 15 triệu đồng hoặc cao hơn. Sự khác biệt này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chủng loại và thương hiệu xe, tuổi đời và tình trạng hoạt động thực tế, tần suất sử dụng cũng như các hạng mục bảo dưỡng cụ thể cần thực hiện.

Nên mua xe cẩu tự hành mới hay mua lại xe cũ?

Việc đầu tư vào một chiếc xe cẩu tự hành mới thường được khuyến khích hơn để đảm bảo chất lượng, độ tin cậy và tuổi thọ lâu dài của xe. Xe mới thường đi kèm với chính sách bảo hành từ nhà sản xuất giúp giảm thiểu rủi ro về các sự cố ban đầu.

Tuy nhiên, nếu lựa chọn xe cẩu tự hành cũ, việc kiểm tra kỹ lưỡng và toàn diện tình trạng kỹ thuật của xe là vô cùng quan trọng bao gồm động cơ, hệ thống thủy lực, khung gầm và các bộ phận nâng hạ, để tránh các chi phí sửa chữa phát sinh sau này.

Xe cẩu tự hành có được phép lưu thông trên đường cao tốc hay không?

Có, xe cẩu tự hành được phép tham gia giao thông trên đường cao tốc nhưng cần phải tuyệt đối tuân thủ các quy định hiện hành về tải trọng trục, tổng trọng lượng xe và giới hạn tốc độ dành cho loại phương tiện này để đảm bảo an toàn giao thông.

Tuổi thọ trung bình của một chiếc xe cẩu tự hành là bao lâu?

Tuổi thọ của xe cẩu tự hành có thể dao động đáng kể, nhưng nếu được bảo dưỡng định kỳ và đúng quy trình, một chiếc xe có thể hoạt động hiệu quả trong khoảng 10 – 20 năm hoặc thậm chí lâu hơn, tùy thuộc vào chất lượng ban đầu của xe và cường độ sử dụng.

Việc hiểu rõ xe cẩu tự hành là gì không chỉ giúp người dùng khai thác tối đa công năng của thiết bị mà còn góp phần đảm bảo an toàn lao động và nâng cao hiệu suất công việc. Hy vọng bài viết của Ô tô Ngọc Dũng đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích về loại xe chuyên dụng này.