Rotuyn lái là gì? Dấu hiệu Rotuyn lái hỏng và cách kiểm tra

Trong hệ thống lái của ô tô, rotuyn lái đóng vai trò then chốt quyết định trực tiếp đến sự an toàn và khả năng điều khiển xe. Vậy rotuyn lái là gì, cấu tạo và nguyên lý hoạt động ra sao? Hãy cùng Ô tô Ngọc Dũng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.

Rotuyn lái là gì?

Rotuyn lái là một khớp cầu thiết yếu trong cơ cấu lái của ô tô, đảm nhận trọng trách truyền tải chính xác chuyển động từ vô lăng đến bánh xe. Được thiết kế như một điểm nối linh hoạt, rotuyn lái kết hợp nhịp nhàng giữa hệ thống treo, khung gầm và hệ thống truyền động đảm bảo bánh xe phản ứng nhạy bén với mỗi thay đổi hướng lái của người điều khiển.

Các loại Rotuyn lái

Rotuyn lái ô tô có 3 loại chính là rotuyn lái, rotuyn trụ đứng và rotuyn cân bằng.

Rotuyn lái

Rotuyn lái (còn gọi là rotuyn thước lái) là cầu nối giữa hệ thống lái và bánh xe. Nó chuyển động quay của thước lái thành chuyển động ngang của bánh xe giúp xe chuyển hướng. Rotuyn lái được chia thành hai loại:

Rotuyn lái trong: nằm gần thước lái, có nhiệm vụ truyền trực tiếp lực từ thước lái.
Rotuyn lái ngoài: nối với moay ơ bánh xe, giúp bánh xe chuyển động theo lệnh từ thước lái.

Cả hai loại rotuyn này đều có khớp cầu cho phép chuyển động linh hoạt và được bảo vệ bởi lớp cao su chống bụi. Khi rotuyn lái bị mòn hoặc hư hỏng xe có thể bị rơ tay lái, lệch hướng hoặc lốp mòn không đều. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng kiểm soát xe và an toàn khi lái.

Rotuyn trụ đứng

Rotuyn trụ đứng (hay rotuyn chịu lực) có nhiệm vụ liên kết trụ lái với càng chữ A của hệ thống treo. Nó chịu tải trọng dọc từ bánh xe lên hệ thống treo giúp giảm rung lắc và duy trì sự ổn định của xe, nhất là khi di chuyển trên đường gồ ghề. Rotuyn trụ đứng cũng được chia ra rotuyn trụ đứng trên và rotuyn trụ đứng dưới. Khi rotuyn trụ đứng gặp vấn đề, xe sẽ rung giật, phát ra tiếng động từ gầm và lốp xe mòn không đều.

Rotuyn cân bằng

Rotuyn cân bằng kết nối thanh cân bằng với ngỗng moay ơ. Nó giúp xe giữ thăng bằng khi vào cua hoặc di chuyển trên đường không bằng phẳng, hạn chế tình trạng lật xe. Rotuyn cân bằng hoạt động linh hoạt để đảm bảo thân xe luôn giữ được độ cân bằng. Khi rotuyn cân bằng bị hư hỏng, xe sẽ lắc lư, mất cân bằng, đặc biệt là khi vào cua.

>>Xem thêm: Khắc phục xe bị đổ hơi hiệu quả nhất – Nhận biết xe bị đổ hơi

Các dấu hiệu Rotuyn lái bị hỏng

Rotuyn lái là một bộ phận quan trọng trong hệ thống lái chịu trách nhiệm truyền tải chính xác chuyển động từ vô lăng đến bánh xe. Do đó khi rotuyn lái bị hỏng, khả năng điều khiển xe sẽ giảm sút đáng kể và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo rotuyn lái có thể gặp vấn đề:

Rung lắc bất thường: Nếu bạn cảm nhận rõ rệt sự rung lắc từ vô lăng hoặc toàn bộ xe, đặc biệt khi đi qua đường gồ ghề hoặc vào cua thì rất có thể rotuyn lái đang bị rơ. Sự lỏng lẻo này khiến bánh xe không còn giữ được độ ổn định dẫn đến rung động mạnh.
Khó khăn khi đánh lái: Vô lăng trở nên nặng nề, khó xoay chuyển hoặc cảm giác như xe bị “kéo” về một bên có thể là dấu hiệu rotuyn lái bị mòn hoặc kẹt. Sự suy giảm chức năng này khiến bánh xe không thể phản ứng chính xác theo lệnh lái, ảnh hưởng đến khả năng điều khiển xe.
Tiếng ồn lạ từ hệ thống lái: Khi đánh lái, đặc biệt là khi đánh hết lái, nếu bạn nghe thấy tiếng kêu lách cách, rít hoặc cạch cạch từ gầm xe, đó là dấu hiệu cảnh báo rotuyn lái có vấn đề. Các khớp cầu bị mòn hoặc khô dầu sẽ tạo ra những âm thanh bất thường.
Dầu rò rỉ: Nếu phát hiện dầu rò rỉ gần rotuyn lái trong chứng tỏ lớp bảo vệ đã bị hỏng. Dầu rò rỉ không chỉ làm giảm hiệu suất hoạt động của rotuyn mà còn gây hại cho các bộ phận khác trong hệ thống lái.
Sai lệch độ chụm bánh xe: Rotuyn lái ngoài bị hỏng sẽ khiến bánh xe không còn được giữ đúng vị trí dẫn đến sai lệch độ chụm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng lái mà còn gây mòn lốp không đều.
Xe bị lệch hướng: Khi tăng tốc hoặc giảm tốc, nếu xe có xu hướng bị kéo sang một bên thì có thể là do rotuyn lái ngoài bị hỏng. Bánh xe mất đi sự ổn định và không còn di chuyển thẳng hàng.
Mòn lốp không đều: Rotuyn lái bị mòn sẽ khiến bánh xe tiếp xúc không đều với mặt đường, dẫn đến lốp bị mòn nhanh hơn và không đồng đều.

Cách kiểm tra và thay Rotuyn lái

Kiểm tra Rotuyn lái

Kiểm tra độ rơ: Một tay giữ vô lăng, tay kia nắm chặt đầu rotuyn lái và thử lắc mạnh. Nếu cảm nhận được độ rơ hoặc lỏng lẻo chứng tỏ rotuyn lái đã bị hư hỏng.
Kiểm tra độ mòn: Quan sát kỹ bề mặt kim loại của rotuyn lái. Nếu thấy có dấu hiệu mòn, rỉ sét hoặc biến dạng, cần phải thay thế rotuyn lái.
Kiểm tra chụp cao su: Kiểm tra xem chụp cao su có bị rách, nứt hoặc hư hỏng hay không.
Kiểm tra tiếng ồn: Khi đánh lái, lắng nghe xem có tiếng kêu lạ phát ra từ hệ thống lái hay không. Tiếng kêu rít hoặc cạch cạch có thể là dấu hiệu rotuyn lái bị hỏng.

Cách thay Rotuyn lái

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ gồm cờ lê, mỏ lết, tua vít, miếng đệm, dầu bôi trơn.
Bước 2: Tháo rotuyn cũ ra bằng cách dùng cờ lê hoặc mỏ lết để tháo các bu lông và đai ốc giữ rotuyn lái.
Bước 3: Bôi dầu bôi trơn lên rotuyn lái mới rồi lắp rotuyn mới vào hệ thống lái, siết chặt các bu lông và đai ốc.

Lưu ý khi thay Rotuyn

Có thể thấy rằng việc thay rotuyn khá đơn giản, tuy nhiên bạn cũng cần lưu ý một số điều quan trọng sau:

Nên thay cả rotuyn lái trong và ngoài cùng lúc để đảm bảo hiệu quả và độ an toàn.
Chọn mua rotuyn lái chính hãng và chất lượng tốt từ các nhà cung cấp uy tín.
Nên thực hiện việc thay thế rotuyn lái tại các gara ô tô chuyên nghiệp, có đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm.

>>Xem thêm: Khấu hao xe ô tô là gì? Cách tính chuẩn là như thế nào?

Giá Rotuyn lái bao nhiêu?

Thị trường phụ tùng ô tô hiện nay rất đa dạng về mức giá cho rotuyn lái, phản ánh sự khác biệt về dòng xe, chất lượng sản phẩm và thương hiệu sản xuất. Người tiêu dùng có thể tìm thấy rotuyn lái với mức giá dao động từ khoảng 200.000 đến 1.500.000 đồng, tùy thuộc vào việc lựa chọn các sản phẩm từ phân khúc phổ thông đến cao cấp. Tuy nhiên bạn cần tìm hiểu và lựa chọn địa điểm mua hàng uy tín nhằm tránh khỏi nguy cơ mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng hoặc bị áp đặt mức giá không hợp lý.

Câu hỏi thường gặp về rotuyn lái

Bao lâu thì nên thay rotuyn lái?

Không có một mốc thời gian cố định cho việc thay rotuyn lái, vì tuổi thọ của rotuyn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: điều kiện đường sá, cách lái xe, chất lượng rotuyn, và việc bảo dưỡng định kỳ. Tuy nhiên, theo khuyến cáo chung, nên kiểm tra rotuyn lái định kỳ mỗi 10.000 – 20.000 km, hoặc khi có bất kỳ dấu hiệu hư hỏng nào (như đã nêu ở phần 3). Thay thế rotuyn lái khi chúng có dấu hiệu mòn, rơ, hoặc hư hỏng.

Rotuyn lái bị hỏng có nguy hiểm không?

CÓ, rotuyn lái bị hỏng rất nguy hiểm. Rotuyn lái đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo khả năng kiểm soát và ổn định của xe. Khi rotuyn bị hỏng, xe có thể bị mất lái, rung lắc, khó điều khiển, đặc biệt nguy hiểm khi di chuyển ở tốc độ cao hoặc vào cua. Việc không thay thế rotuyn hỏng kịp thời có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng.

Thay rotuyn lái có cần cân chỉnh thước lái không?

CÓ, sau khi thay rotuyn lái (đặc biệt là rotuyn lái ngoài), việc cân chỉnh thước lái (cân chỉnh độ chụm bánh xe) là rất cần thiết. Lý do là vì việc thay rotuyn có thể làm thay đổi góc đặt bánh xe, ảnh hưởng đến khả năng lái, độ ổn định của xe, và gây mòn lốp không đều. Cân chỉnh thước lái giúp đảm bảo các góc đặt bánh xe trở về thông số tiêu chuẩn của nhà sản xuất.

Có thể tự thay rotuyn lái tại nhà không?

Việc tự thay rotuyn lái tại nhà có thể thực hiện được, nhưng chỉ nên thực hiện nếu bạn có:

Kiến thức cơ bản về sửa chữa ô tô.
Đầy đủ dụng cụ cần thiết (cờ lê, mỏ lết, kích, dụng cụ tháo lắp rotuyn chuyên dụng…).
Không gian làm việc an toàn và đủ ánh sáng.
Kinh nghiệm sửa chữa ô tô trước đó.

Nếu bạn không tự tin, tốt nhất nên mang xe đến gara chuyên nghiệp để đảm bảo an toàn và chất lượng.

Rotuyn lái và rotuyn trụ đứng có giống nhau không?

Rotuyn lái và rotuyn trụ đứng là hai bộ phận khác nhau trong hệ thống treo và lái của ô tô, mặc dù chúng đều có chức năng liên kết và cho phép chuyển động xoay.

Rotuyn lái: Kết nối hệ thống lái với bánh xe, cho phép bánh xe xoay trái/phải khi đánh lái.
Rotuyn trụ đứng (Ball Joint): Kết nối càng A (càng nhíp) với trụ lái (ngõng trục), cho phép bánh xe di chuyển lên xuống theo phương thẳng đứng khi xe đi qua đường xóc.

Rotuyn lái nào dễ hỏng hơn, trong hay ngoài?

Rotuyn lái ngoài thường dễ bị hỏng hơn rotuyn lái trong. Vì rotuyn lái ngoài nằm gần bánh xe hơn, nên phải chịu tác động trực tiếp từ mặt đường nhiều hơn (bụi bẩn, nước, va đập…).

Mua Rotuyn hàng bãi (đã qua sử dụng) có được không?

Không nên. Rotuyn là bộ phận quan trọng liên quan trực tiếp tới an toàn. Mua rotuyn đã qua sử dụng tiềm ẩn nhiều rủi ro, vì bạn không biết được chất lượng, lịch sử sử dụng và độ hao mòn của chúng. Rotuyn hàng bãi có thể đã bị hư hỏng ngầm mà mắt thường không nhìn thấy, dẫn đến nguy cơ mất an toàn khi lái xe.

Trên đây là thông tin chi tiết về rotuyn lái mà có thể các bác tài đang quan tâm. Hãy theo dõi thêm nhiều bài viết khác của Ô tô Ngọc Dũng để tìm hiểu kỹ hơn về các phương tiện vận tải bạn nhé!